نقشی که یک فرد ایفا می کند در برخی موارد، می تواند تبدیل به مشکلاتی شود. استرس نقش، فشاری است که فرد به دلیل عوامل محیطی کار، تجربه می کند که ممکن است منجر به برنامه ریزی حسابرسی نامشخص، عدم ارتباط، جابجایی اعضای تیم و تنش بین تیمی و خطاهای حسابرسی شود. کاهش کیفیت حسابرسی می تواند بصورت عمدی به دلیل اقدام غیرصادقانه حسابرس برای ارائه تصویری نادرست از انطباق صورت های مالی با استانداردهای حسابداری در ارائه به سهامداران باشد یا به طور ناخواسته از طریق تأثیرات محیط اطراف حسابرسان مانند اضافه حجم کاری یا عدم تعهد سازمانی ایجاد شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر شفافیت نقش حسابرس بر کیفیت حسابرسی، تصمیمات غیراخلاقی و عملکرد حسابرسی به اجرا درآمده است. در این راستا این پژوهش از حیث هدف، با توجه به اهداف پژوهش جزو پژوهش ­های کاربردی است و از منظر گردآوری داده ها، در مجموعه پژوهش ­های پیمایشی قرار می ­گیرد. جامعه آماری این پژوهش ­ شامل کلیه حسابداران رسمی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران در سال 1402 می باشند که با توجه به حداقل نمونه مورد نیاز در روش معادلات ساختاری، تعداد 342 پرسشنامه جمع آوری  و با نرم افزار پی ال اس تحلیل شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که شفافیت نقش بر کیفیت حسابرسی اثر مثبت معنی دار، بر رفتارهای کاهنده تصمیمات غیر اخلاقی حسابرسان تاثیر مثبت معنی دار و در نهایت بر عملکرد حسابرسی تاثیر مثبت معنی داری دارد. یافته های این پژوهش برای سهامداران (جهت جلوگیری از کاهش قیمت سهم در اثر ابهام نقش حسابرس)، موسسات حسابرسی (جهت عدم کاهش شهرت موسسه)، مدیران موسسات حسابرسی (گزارش حسابرسی مناسب)، سایر ذی نفعان (در استفاده از گزارش های مناسب حسابرسی در تصمیم گیری جهت سرمایه گذاری یا واگذاری تسهیلات و ...) می تواند مورد استفاده واقع شود.

مقدمه: با توجه به نقش و جایگاه ویژه حسابرسی عملکرد در ایفای مسیولیت پاسخ گویی، در این پژوهش، دیدگاه حسابرسان دیوان محاسبات کشور، به عنوان متولیان نظارت بر فعالیت های بخش عمومی، درباره حسابرسی عملکرد بررسی شده است. روش پژوهش: پژوهش حاضر، از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش، در زمره پژوهش های توصیفی از نوع پیمایشی است. نمونه پژوهش شامل 267 نفر از حسابرسان دیوان محاسبات کشور است. در این پژوهش داده ها از طریق پرسش نامه استاندارد، جمع آوری و با استفاده از آزمون دو جمله ای تجزیه و تحلیل شده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که ارزیابی اثربخشی، جزیی از فرایند حسابرسی عملکرد است. حسابرسان برای اجرای بهتر حسابرسی عملکرد نیازمند ورود به حوزه های تصمیم گیری و سیاست گذاری هستند. هم چنین، حسابرسان بخش عمومی افراد مناسبی برای انجام حسابرسی عملکرد هستند. البته، باید از سایر تخصص ها نیز در گروه حسابرسی عملکرد استفاده شود. حسابرسی های عملکرد دیوان محاسبات کشور در شرایط کنونی، بر بهبود مدیریت بخش عمومی موثر اما در ایفای بهتر مسیولیت پاسخ گویی بی تاثیر است. نتیجه گیری: دیوان محاسبات کشور برای انجام حسابرسی عملکرد به شیوه موثر باید دامنه رسیدگی خود را به حوزه های تصمیم گیری و سیاست گذاری گسترش داده و در برنامه ریزی های سالیانه به گونه ای عمل کند که زمینه ورود به این حوزه ها از بعد ارزیابی آثار ناشی از تصمیم های اتخاذ شده فراهم شود. هم چنین، استفاده از نظرات تخصصی کارشناسان سایر رشته ها در حسابرسی ها باید مد نظر دیوان محاسبات کشور قرار گیرد.

پیشگیری و مبارزه با سوداگری، تقلب و سوء استفاده های مالی یکی از اصول استقرار نظام اقتصاد مقاومتی شناخته می شود. حسابرسی داخلی ساز و کاری است که از طریق اطمینان بخشی نسبت به اثربخش بودن کنترل های داخلی می تواند نقش با اهمیتی در ایجاد بستری مناسب برای پیشگیری از تقلب و سوء استفاده های مالی ایفا کند. چنین ساز و کاری خود باید بطور موثر عمل کند تا بتواند به خوبی از عهده این نقش برآید. براساس استانداردهای حسابرسی داخلی ارزیابی عملکرد زیرساختی است که به مدیر حسابرسی داخلی در بهبود و کیفیت عملکرد کمک می کند. پژوهش حاضر با اتخاذ رویکرد کلاسیک نظریه بنیانی به استخراج مدل ذهنی مدیران حسابرسی داخلی از ارزیابی عملکرد حسابرسی داخلی در ایران می پردازد. این مدل نشان می دهد مهم ترین مفهوم در ذهن مدیران حسابرسی داخلی مشروعیت است که برای اولین بار در پژوهش های مربوط به ارزیابی عملکرد حسابرسی داخلی با استفاده از روش نظریه بنیانی از دل مصاحبه هایی که محقق با مدیران حسابرسی داخلی داشته، ظاهر شده است.

هدف اصلی پژوهش حاضر مرور سیستماتیک تاثیر استقلال واحد حسابرسی داخلی بر اثربخشی یا عملکرد حسابرسی داخلی با استفاده از روش فراتحلیل یا متا آنالیز می باشد لذا در این راستا، پژوهش های داخلی و خارجی انجام شده از سال 1390 تا 1400 مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش حاضرکه با بهره گیری از روش فراتحلیل انجام گرفته است و به ترکیب آماری نتایج پژوهش های انجام شده در زمینة بررسی تاثیر استقلال واحد حسابرسی داخلی بر عملکرد حسابرسی داخلی پرداخته است، نشان داد که اندازه اثر کشف شده برای اکثر مطالعات معنادار است. باتوجه به اینکه خطای اندازه گیری آزمون همگن بودن کمتر از 0.05 بوده بنابراین مطالعات همگن هستند و ناهمگن یا نامتجانس نمی باشند و این امر نشان از تایید مدل اثرات ثابت می دهد. از طرفی اندازه اثر مدل اثرات ثابت مطابق با جدول رزنتال متوسط ارزیابی گردید. از سویی خطای اندازه گیری مدل اثرات ثابت کمتر از 0.05 می باشد که فرضیه پژوهش را تایید می نماید.بنابراین استقلال حسابرسی داخلی بر اثربخشی یا عملکرد حسابرسی داخلی تاثیر دارد.

هدف: فشار فصلی مؤسسات حسابرسی به عنوان یک عامل کلیدی فرسودگی شغلی حسابرسان شناخته شده است. حجم کاری ناشی از چنین فشاری ممکن است منجر به افزایش ترک شغل در مؤسسات حسابرسی شود که می تواند بر کیفیت حسابرسی و عملکرد مؤسسه تأثیر بگذارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر قصد ترک شغل حسابرس بر کیفیت حسابرسی، تصمیمات غیراخلاقی و عملکرد حسابرسی به اجرا درآمده است. روش شناسی: پژوهش حاضر از حیث هدف، با توجه به اهداف پژوهش جزو پژوهش های کاربردی می باشد. از منظر گردآوری داده ها، پژوهش حاضر در مجموعه پژوهش های میدانی و پیمایشی قرار می گیرد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه حسابداران رسمی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران می باشند. با توجه به محدود بودن جامعه برای تعیین حجم نمونه از جدول مورگان استفاده شد. این پژوهش در سال 1402 انجام شده است. یافته ها: نتایج به دست آمده از آزمون فرضیه ها با استفاده از روش حداقل مربعات جزئی و نرم افزار اسمارت پی ال اس نشان می دهد که قصد ترک شغل حسابرس بر کیفیت حسابرسی، تصمیمات غیر اخلاقی حسابرسان و در نهایت بر عملکرد حسابرسی تاثیر معنی داری دارد. دانش افزایی: در این پژوهش با بررسی قصد ترک شغل حسابرسان در بازارهای در حال توسعه ای مانند ایران با استفاده از نظریه های سازمانی برای درک بهتر این موضوع، به مطالعات حسابداری رفتاری می افزاید. این پژوهش شکاف ادبیات مربوط به فرسودگی شغلی در بازارهای در حال توسعه را نیز پر می کند. تحقیقات صورت گرفته در داخل کمتر به موضوع تصمیمات غیر اخلاقی حسابرسان توجه نموده اند.

کمیته حسابرسی یکی از سازوکارهای راهبری شرکتی است که شواهد اندکی در رابطه با نقش و ویژگی های آن در ارزیابی عملکرد واحدهای تجاری وجود دارد. ازاین رو، هدف این پژوهش بررسی ارتباط بین ویژگی های کمیته حسابرسی و معیارهای عملکرد شرکت ها می باشد. براین اساس، اطلاعات مربوط به 91 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1391-1393 به روش مقطعی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش بیانگر این است که بین ویژگی های کمیته حسابرسی شامل استقلال و تخصص حسابداری اعضای آن با معیارهای عملکرد شامل نرخ بازده دارایی، نرخ بازده حقوق صاحبان سهام و نسبت کیوتوبین ارتباط معناداری وجود دارد.

هدف این پژوهش، بررسی چالش های اجرای حسابرسی عملکرد در دستگاه های اجرایی با تاکید بر سه حوزه حسابرسی، مدیریت سازمانی و نظام ساختاری است. از این رو، سوال های پژوهش در قالب هشت فرضیه تبیین شد و مورد آزمون قرار گرفت. چهار گروه حسابرسان دیوان محاسبات، مدیران دستگاه های اجرایی، حسابداران رسمی و استادان دانشگاه، جامعه آماری پژوهش را تشکیل می دهند. این پژوهش، به علت استفاده از ابزار پرسش نامه، یک پژوهش پیمایشی با رویکرد زمینه یابی است که در قالب پژوهش های تجربی (آزمایشی) به جمع آوری داده های لازم برای آزمون فرضیه ها پرداخته است. نتایج آزمون های آماری پژوهش نشان داد که اگرچه نگرش گروه های مشارکت کننده با یکدیگر متفاوت است اما در مجموع، تمامی زمینه های مورد مطالعه، چالش هایی را برای اجرای حسابرسی عملکرد در دستگاه های اجرایی ایجاد کرده اند.

حسابرسی عملکرد نقش مؤثری در ارزیابی کارایی، اثربخشی و صرفة اقتصادی دارد. نتایج مطالعات نشان می دهد اجرای حسابرسی عملکرد در کشور از مطلوبیت برخوردار نبوده و اهداف آن محقق نشده است. در این پژوهش، مدل سازی ساختاری - تفسیری عوامل راهبردی حسابرسی عملکرد در قالب نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدها با هدف تحقق اهداف آن در دیوان محاسبات کشور ارائه شده است. این پژوهش از نوع کاربردی و روش انجام آن توصیفی - پیمایشی و زمان انجام پژوهش زمستان سال 1400 می باشد. برای انجام آن از ابزار پرسشنامه مقیاس زوجی بر اساس استاندارد ساختاری – تفسیری استفاده شده است. نمونۀ پژوهش نیز 14 نفر از حسابرسان دیوان محاسبات کشور دارای تخصص و تجربه کافی در حوزة حسابرسی عملکرد می باشد که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. در این پژوهش، ارتباط میان عوامل راهبردی حسابرسی عملکرد با رویکرد ساختاری – تفسیری تجزیه و تحلیل شده و نتایج آن در قالب مدل های نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها، تهدیدها و کلیة عوامل راهبردی ارائه گردیده است. نتایج پژوهش، رابطة میان نقاط قوت ، نقاط ضعف ، فرصت ها و تهدیدهای حسابرسی عملکرد در دیوان محاسبات کشور را به صورت کلی و جزئی نشان می دهد که برای سیاست گذاری های و تصمیم گیری مدیران دیوان محاسبات کشور با جهت حل مشکلات اجرایی حسابرسی عملکرد و تحقق اهداف آن در کشور قابل توجه است.